İnsan yaşamının bir dönemlerinde şiddetli ağrılara sebep olarak zor süreç yaşatan dolama genellikle bakterilerden kaynaklanan yaygın bir tırnak enfeksiyonudur. Yaşam kalitesini düşüren bu enfeksiyon; tırnakların yenmesi ve tırnak çekilmesi gibi yaşanan durumlarda ortaya çıkmaktadır. Şiddetli ağrıya yol açan bu sağlık sorunu, parmak fonksiyonlarının gerilmesine yol açarak günlük yaşamı olumsuz etkilemektedir. Dolama akut ve kronik olmak üzere iki çeşide ayrılır. Akut dolama, sadece bir tırnakta görülürken kronik dolama ise tek tırnakta birden çok kez görülebilmektedir. Kronik olan dolama ya hiç iyileşme belirtisi göstermez ya da kendini tekrarlayarak oluşmaya devam eder.
Halk arasında parmak iltihabı olarak adlandırılan dolamanın tıp terminolojisinde panaris ya da paronişi olarak bilinmektedir.
Çoğunlukla tırnak çekilmesi ya da büyük ölçüde deforme olması, tırnakların yenmesi ya da manikür sonrasında görülür. Dolamanın ilk belirtileri, kızarıklık ve ağrılı bir sertliktir. Daha sonra dolama olan parmakta gittikçe iltihaplanarak şişer ve daha şiddetli ağrımaya başlar. Bazen parmakta yaşanan iltihap kemiğe kadar işler. Parmakta yaşanan dolama akut, kronik dolama ( Perioniksis) ve herpetik enfeksiyon olarak ikiye ayrılır ve çoğunlukla ilaç ve cerrahi yöntemler ile tedavi edilir.
Dolama Çeşitleri Nelerdir?
- Akut Dolama,
- Kronik Dolama
- Herpetik Dolama
Akut Dolama Nedir?
Halk arasında en çok bilinen dolama tipidir. Akut Paronişi olarak da bilinen akut dolama; aniden oluşur. En yaygın akut dolama nedenleri; parmak emme, tırnak kemirme, tırnak kenarları ile oynamaktır. Bu dolama çeşidinde şiddetli ağrı ile parmak ucunda gözle görünür bir şişlik oluşur. Genellikle tek bir parmakta görülen akut dolama ağrı ve şişkinlik hissiyle başlar. Erken teşhis durumunda yaşanan iltihap ilaçla kontrol altına alınabilir. Eğer göz ardı edilip kendi kendine geçmesi beklenirse parmakta apse oluşur ve cerrahi müdahale gerekmektedir.
Kronik Dolama ( Perioniksis) Nedir?
En sık rastlanan dolama tipidir. Özellikle ellerde görülen bu dolama tipi elleri sürekli suya maruz kalan kişilerde daha çok görülmektedir. Suya temas eden ellerin şişmesi, manikür gibi tırnakla deri arasında açıklık ve boşluk ortaya oluşur ve oluşan bu boşluklara farklı mantar çeşitleri ve bakteriler dolar. Boşluklarda oluşan bakterilerin akut iltihaplanma ataklarının yanı sıra ağrı ve şişlik şikayetleri oluşmaya başlar.
Kronik dolama olarak adlandırılan dolama türü genellikle iki ya da daha fazla parmakta görülür. Tırnak etrafında olan doku gergin, şiş ve kızarıktır. Tedavi edilmemesi durumunda tırnakların rengi ve şekli bozulmaya başlar, tırnak kalınlaşır ve tırnak renginde koyulaşma meydana gelir. Apse oluşumu kronik dolama da çok nadir görülmektedir. Antibiyotiklerin yanı sıra cerrahi müdahaleler ile tedavi edilmektedir.
Herpetik Dolama Nedir?
Herpetik dolama genellikle çocukluk çağında görülmektedir. Herpes simpleks virüsü (HSV) tip 1 ve tip 2 türlerinin neden olduğu bu dolama türü, diğer dolama türlerine benzerdir ancak herpetik dolama da irin oluşumu olmamaktadır. Deri yüzeyinde bulunan yara ya da çatlaklardan içeri giren virüs, herpetik dolamaya yol açar.
Bakteriler el parmaklarına daha sık yerleşir ve parmak uçlarında ağrı , kaşıntı ve pürüzlü bir görünüm oluşmasına neden olur. Durum ilerledikçe kızarıklık ve şişlik durumu artar. Herpetik dolamanın bulaşıcılığı yüksek olduğundan deri temasından kaçınılmalıdır.
Dolama Nasıl Tedavi Edilir?
Dolama tedavisinde doktora gitme gibi bir şansınızın olmadığı durumlarda soğuk ile müdahale etmek fayda sağlayabilir. Kızarıklık ve şişlik ilerlemeye başladığında ise tırnağınızın durumu daha kötüye giderek apse oluşumunu engellemek için ılık pansumanla müdahale edilmelidir. Ancak bunlar yerine dolama erken dönemde müdahale ile tedavi sürecinin başlaması en doğru olandır. Böylece tedavi süreci hızlanır ve oluşabilecek olumsuz durumların önüne geçer. Doktora ulaşılacak süre boyunca az hareket ettirerek elini dinlendirmeli ve çarpma vurma gibi her türlü travma oluşturacak duruma karşı dikkatli olunmalıdır. Doktorun kontrol etmesi sonucu elin durumuna göre ilaç ya da cerrahi müdahale uygulanır. Tedavi sürecinde sigara ve alkol kullanımına dikkat ederek sağlıklı, dengeli beslenerek tedavi sürecini hızlandırabilirsiniz.
Tedavi hastalığı oluşturan mikrop ve kişinin bağışıklık gücüne göre tedavi süreci değişmektedir.
Dolama İyileştikten Sonra Tekrar Eder Mi?
Vücudumuz dolamaya sebep olan bakteri, mantar ve virüslere karşı bağışıklık oluşturamaz. Bu yüzden hastalığı kolaylaştıran faktörlerden uzak durulmazsa dolama tekrarlayabilir.
Dolama, hayati tehlike oluşturabilecek bir hastalık olmasa da insanın dış görünüşünü etkileyen ve parmak fonksiyonlarını etkileyen önemli bir tırnak problemidir. Bu yüzden bu durumu engellemek için dolamaya sebep olan faktörlerden uzak durarak ve bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudumuzun mikroplara karşı mücadelesinde direncini koruyacaktır.
Dolama Kimlerde Görülür?
Akut, kronik ve herpetik dolama, farklı kişilerde ve meslek gruplarında görülen bir sağlık sorunudur.
Akut Dolama Görülen Kişiler
- Parmak emme alışkanlığı olanlar
- Tırnak ve etlerini yiyen kişiler
- Tırnak etleriyle çok sık oynayan kişiler
- Sık manikür ve pedikür yaptıranlar
- Takma tırnak kullananlar
- Uzun süre ile parmakları alçıya alınmış olan kişiler
Kronik Dolama Görülen Kişiler
- Çiftçiler
- Balıkçılar
- Mutfak çalışanları
- İnşaat işçileri
- Ev hanımları
- Temizlik görevlileri
Herpatik Dolama Görülen Kişiler
- Sağlık çalışanları
- Çocuklar
- Ergenler
