‘’Ben hayatımı yazsam roman olur; çekmeye kalksam film!’’ diyenlerden misiniz?
‘’Yaratıcıyım, fikrim çok ama nasıl yazacağımı bilmiyorum! ’’ diyorsanız işte bu yazı tam da size göre! Düşünceleriniz kağıda dökmek, bir film yazmak istiyorsanız senaryo aşamalarını anlamalı ve yazım tekniklerini bilmelisiniz.
O zaman kaleminize kuvvet, başlıyoruz!
Senaryo Ne Değildir?
Senaryo; bir roman ya da tiyatro metni değildir. Yazım tekniği bu iki sanat dalından çok farklıdır. Senaryo, bir filmin her karesinin görsel olarak anlatıldığı bir yazım dilidir. Bir romancının karakteri farklı açılardan inceleme şansı ve yazma hakkı varken; senaryoda sadece izleyicinin duyması ve görmesini istediğimiz şeyleri yazma hakkımız vardır. Arkada çalacak müzikten, karakterimizin yaptığı her jest ve mimiğe kadar senaryoda yer verilir. Senaryoda, edebi eserler gibi duygusal betimlemere, edebi sözcüklere, uzun ve karmaşık cümlelere yer verilmez.
Senaryonun Temel Aşamaları
Senaryo temelde üç aşamadan oluşur:
- Taslak Öykü (Sinopsis)
Sinopsis, yazılacak film senaryosunun öykü biçiminde bir sayfalık özet olarak yazıldığı metindir. Sinopsis, Antik Yunanca’da “bir bakışta okunabilen” anlamına gelir. Senaryoda dikkat çeken önemli ayrıntılar ve kısa olay hikayesi sinopsis içinde yazılır. Ancak herhangi bir diyaloğa yer verilmez. Karakterlerin önemli özelliklerinin belirtilmesi, sinopsisin içeriğinin doğru olması adına oldukça önemlidir.
Senaryonuzu bir yapımcıya okutmak istediğinizde yapımcının sizden öncelikle istediği metin sinopsis olacaktır. Güçlü bir hikayeniz ve iyi yazılmış bir sinopsisiniz varsa tretmanınızı okumak isteyecektir.
- Geliştirim Senaryosu ( Tretman)
Tretman, sinopsisin geliştirilmiş halidir. Uzun metraj bir film için yaklaşık 10-15 sayfa civarında yazılır. Film için önemli görülen sahneler ayrı ayrı anlatılır. Sahneyi başka yere taşıyacak kadar önemli olan diyaloglara yer verilir. Ancak yer verilen diyalog sayısı bir elin parmağını geçmemelidir. Filmde neyin, nasıl anlatılacağını belirler. Karakterlerin özellikleri, motivasyonları ve hedefleri belirtilir. Gelişme ve çatışma noktaları yazılır.
Hikayesi doğru ve ilgi çekici bir şekilde yazılmış bir tretman aşamasından sonra, artık senaryonuzu teslim edebilirsiniz!
- Senaryo
Senaryonun ne olup olmadığından az önce bahsetmiştik. Sıra geldi doğru bir senaryonun nasıl yazılması gerektiğine. Senaryoyu yazmak için iki ayrı format kullanılabiliyor: Amerikan ve Fransız. Biçimsel olarak farklı olmalarına rağmen içerikler ve detaylar aynı. İsterseniz bilgisayarınızdaki word dosyasından senaryo yazabileceğiniz gibi, bu teknik metin için geliştirilmiş uygulamalar da var. CeltX ve Final Draft en çok tercih edilen senaryo yazım programlarından. Formatlarını incelediğiniz uygulamalardan en doğrusunu kendinize seçtikten sonra artık yazmaya başlayabilirsiniz!
Elinizde bulunan sinopsis ve tretmandan yola çıkarak hikayenizi genişletmelisiniz. Filminizi ileriye götüreceğini düşündüğünüz her bir sahneyi yazmalısınız. Her bir sahne:
- Sahne başlığı
- Didaskalya
- Diyalog ( varsa)
bölümlerinden oluşmalıdır.
Sahne Başlığı
Sahne başlığı, sahnenin nerede geçtiğini ve ne zaman olduğunu belirten ögedir. Farklı sahneler arasında ayraç görevi görür ve okumayı kolaylaştırır. Filmin atmosferini ve mizansenini etkileyen en önemli unsurlardan biridir.
Doğru sahne başlığı, genelden özele yazılmalıdır. Araya konulan noktalama işaretlerine; büyük- küçük harf kullanımlarına dikkat edilmelidir. Doğru yazılmış sahne başlıkları, senaryoda profesyonelliğinizi gösteren önemli alanlardan biridir.
Doğru bir sahne başlığına örnek vermek gerekirse:
- İÇ. A’ NIN EVİ / SALON – GÜN
Didaskalya
Bir sahne içinde geçen tüm hareketleri, aksiyonu, jest ve mimikleri; sahneyi oluşturan mizansen unsurlarının (arkadaki bir tablo, karakterin yanında duran bardak gibi) yazıldığı bölümdür. Kısa, net ve açık olmalıdır. Süslü edebi cümleler kesinlikle kullanılmamalıdır. Sahneyi oluşturan bütün unsurlar, didaskalyada yer almalıdır. Geniş zaman kipi kullanmaya dikkat edilmelidir. Duru yazılmış bir didaskalya; çekim yapan yönetmen ve karakteri oynayan oyuncu için en önemli aşamalardan biridir. Didaskalyası iyi yazılmış sahneler, filminizin daha anlaşılır ve net olması için kıymetli mihenk taşlarıdır.
Diyalog
Son aşama, karakterlerinizi konuşturabilmek!
Bir filmin -tırnak içinde- iyi veya kötü olması diyaloglarınıza dayanır. Her bir karakteri özgün ve kişiliğine uygun konuşturmak gerçek bir senaristin başarısıdır. Diyalog yazarken en önemli şey alt metinler oluşturabilmektir. Alt metin dediğimiz şey; karakterler tarafından açıkça dile getirilmeyen ancak söylediklerinde altta yatan anlamdır. Alt metinlerle diyaloglar yazmak hem senaryonuz içinde bir gizem oluşturabilir, hem de aynı anda seyircinin birden fazla sorusuna da cevap vermeyi sağlayabilir.
Güçlü Bir Senaryo İçin Öneriler
- Filminizin temasını ve konusunu iyi belirlemeli, amacınıza hizmet edecek önemli unsurları yazmalısınız.
- Filminizin çatışmasını iyi kurmalısınız. Sağlam bir çatışmaya dayalı senaryolar, güçlü bir filmin alt yapısıdır.
- Filminiz için metaforlar belirleyebilir, anahtar kelimenizi bu ifade üstüne kurabilirsiniz. Böylece filmin genelinde bir akış yakalayabilirsiniz.
- Üç aşamalı dramatik yapı kurallarını iyi bilmeli; okuyucunuzu etkilemek istiyorsanız dramatik dönüm noktalarını doğru dakikalara getirmelisiniz.
- Filminizin kreşendosunu (climax) doğru kurmalısınız. Her zaman yukarıya çıkan bir kreşendo eğrisinden şaşmamalısınız.
- Syd Field, Öktem Başol gibi yazarların senaryo kitaplarını okumalı; Lajos Egri’ nin ‘’Piyes Yazma Sanatı‘’ adlı kitabına bakmalısınız!
‘’İyi bir yönetmen, iyi bir senaryo ile bir başyapıt üretebilir; fakat kötü bir senaryo ile çok iyi bir yönetmen bile iyi bir film yapamaz.”
Bunu biz değil; sinema ilahı Kurosawa diyor. Ancak bizim de buna katıldığımızı söylemek yanlış olmaz. İyi bir filmin anahtarı olan iyi bir senaryo için siz de artık yazmaya başlayabilirsiniz.
Kaleminiz, en güçlü silahınız olsun !
